Trainer zijn bij Elan Training heeft veel leuke kanten. En soms voeg ik er uit mezelf nog eentje toe, een werkbezoek bij één van onze vele oud-studenten op hun werkplek. Jobcoaches werken op veel verschillende plekken in onze maatschappij. Zowel voor mijn eigen informatie en inspiratie als om altijd up to date te zijn ga ik af en toe op pad.
Werken om te (over)leven!
Als je uit de gevangenis of tbs kliniek komt is er altijd kans op terugval. De belangrijkste factor om dat te voorkomen is werk! Werken is soms letterlijk het verschil tussen leven en dood. Of tussen een ‘gewoon leven’ en een crimineel leven. Of tussen een gezinsleven en een eenzaam leven. Werk als motor van herstel, van nieuwe kansen en nieuw geluk! Ja, daar sta je niet bij stil als je mopperend in de file naar je werk gaat, hoe belangrijk en waardevol werk kan zijn.
Jobcoach in een tbs kliniek
Wie hier wel bij stilstaan zijn de medewerkers van een Forensisch Psychiatrische Centrum (FPC). FPC is de officiële naam van een tbs kliniek. Ik was op bezoek bij de Oostvaarderskliniek in Almere, want ja, ook daar werken jobcoaches!
Jobcoach Ilse heeft al een aanzienlijke carrière bij het Ministerie van Justitie achter de rug als ze aan haar opleiding tot jobcoach bij Elan Training begint. Eerst doet Ilse in Rotterdam een opleiding als surveillant bij de politie, vandaaruit gaat ze werken als bewaarder binnen de kliniek en vervolgens doet ze de mbo-opleiding Sociaal Psychiatrisch Werk. Daarna is Ilse nog niet uitgeleerd en stroomt ze door naar de hbo-opleiding Social Work. Ze leert in deze opleidingen om patiënten bij te staan in hun weg naar resocialisatie door ze aan te spreken op ongewenst gedrag, te begeleiden bij verlof en in kaart te brengen van welke hulp iemand nodig heeft om weer veilig de maatschappij in te kunnen.
Stappen zetten naar de arbeidsmarkt
Nu is Ilse officieel trajectbegeleider en jobcoach en helpt ze patiënten stappen te zetten richting de arbeidsmarkt. Het begint met een intakeformulier, daar werken alle jobcoaches mee. Ilse heeft geleerd in haar opleiding om wat minder formeel en standaard het gesprek aan te gaan. In een losser en persoonlijker gesprek, ‘Eerst contact, dan contract’, komen alle gegevens vaak ook wel aan de orde, maar de sfeer is beter en het vertrouwen groter. En dat vertrouwen heb je nodig als jobcoach in een FPC. Want behalve de gewone gegevens over opleiding, arbeidsverleden, gezinssituatie en dergelijke, moeten de patiënten hier ook invullen wat ze gaan vertellen over hun delict aan de toekomstige werkgever. Dit is een verplichting voor een tbs-patiënt die aan het werk gaat op een reguliere arbeidsplek. Globaal vertellen over hun delict, dat ze tbs hebben en vooral delen van de risicosignalen dat ze misschien weer de ‘foute kant’ uit bewegen.
Het verhaal van Pieter
Aan de slag in de Oostvaarderskliniek
Dit delen valt niet mee, vertelt ook bewoner Pieter. Hij heeft een hekel aan het woord patiënt en wordt liever bewoner van de Oostvaarderskliniek genoemd. En dat klopt ook zeker! Pieter woont er al meer dan 10 jaar. Hij vertelt hoe fijn het is om begeleiding te krijgen van Ilse bij het pad naar zijn ideale werkplek. Momenteel werkt Pieter al 24 uur buiten de kliniek, en het streven is een volledige baan van 32 uur. Het begon bij Pieter met werken in de spoelkeuken in de kliniek en nu is hij administratief medewerker bij een andere organisatie. Daarnaast volgt hij een opleiding als grafisch vormgever. Naast een fulltimebaan wil Pieter ook graag weer op zichzelf wonen en ook daar wordt hij mee begeleid. Want ja, in 10 jaar tijd is het leven flink veranderd.
Intern en extern werk
Veel patiënten beginnen met intern in de kliniek te werken. Vanuit het intakeformulier zoekt Ilse naar aanknopingspunten welk soort werk past bij de patiënt. Ze ziet ook altijd de hele mens en niet alleen het delict. Zoals Ilse zegt: ‘Ik kan zeggen dat ik je gedrag veroordeel en afschuwelijk vind, maar dat betekent niet dat jij er als mens niet mag zijn”. Zo gaat ze samen met de patiënt op zoek naar passend werk.
Veel soorten werk, op divers niveau
Er is werk genoeg te doen in de Oostvaarderskliniek. Zo is er is een supermarkt die verrassend goed gesorteerd is (zelfs mijn favoriete soja kwark en soja vanille melk hebben ze daar) en volledig door patiënten gerund wordt. Vanaf de inkoop tot het vakkenvullen en de verkoop. De winkel is lange dagen open en bewoners kunnen met het geld wat ze verdienen met werken (2,20 per uur) hier inkopen doen.
Vele ambachten
Maar er zijn ook werkzalen waar bijvoorbeeld inpakwerk voor bedrijven gedaan wordt. En een kaarsenmakerij waar prachtige kaarsen op maat gemaakt worden (met veel leuke honden mallen). Ook is er een cadeauwinkel waar bijvoorbeeld de kaarsen verkocht worden, maar ook tweedehandskleding en sieraden en die winkel loopt goed. Ik scoor heerlijke gele courgettes voor maar 0,50 cent per stuk! En dan is er veel werk in de keurig aangelegde tuinen. Werken in het groen is voor veel tbs-patiënten een goede optie. Ze zijn buiten, komen niet veel in aanraking met andere mensen en zijn lichamelijk bezig. Ook wordt er, als ik op bezoek ben, buiten geoefend met stratenmaken, en zo te zien zijn ze er al behoorlijk goed in!
Dutch Cell Dogs
Dutch Cell Dogs, op weg naar vrijheid voor mens en hond!
Naast werkvaardigheden worden er ook allerlei therapieën aangeboden. Een vorm die mij persoonlijk zeer aanspreekt is die van de Dutch Cell Dogs. Kijk hier ook het tv programma: Tot elkaar veroordeeld terug waarin patiënten gekoppeld worden aan honden die hun gedrag moeten veranderen om naar een adoptiegezin te kunnen. Agressieve honden, angstige honden, onberekenbare honden en vaak ook slimme honden. De tbs’er wordt letterlijk verantwoordelijk voor de hond. Want lukt de gedragsverandering niet, dan laat men de hond inslapen, want dan is hij onplaatsbaar. Zo helpen patiënt en hond elkaar en het is een heel ontroerend beeld. En pittig! Voor beide partijen.
Zingeving en gedragsverandering
Dit alles vind ik zelf wel een groot verschil met de gevangenissen (Penitentiare Inrichtingen, PI’s) waar ik eerder een periode bewaarders en werkmeesters heb getraind. Daar ligt de nadruk wel op werken voor de gedetineerden, maar veel minder op resocialisatie. Het maatwerk wat in deze FPC wordt geleverd valt mij echt positief op! Er zijn van alle geloven geestelijk verzorgers, er is een sportschool en heel veel therapie, vooral 1 op 1 maar ook in groepen. Zelfs buurtbewoners mogen drie keer per week komen sporten in de sportzaal, zo sluit de FPC ook aan in de buurt.
Niets negatiefs?
Jawel tuurlijk wel. Het kost allemaal een hoop geld, tijd en inspanning. In de Oostvaarderskliniek wonen 144 patiënten en er werken 450 medewerkers.
Ook is de echte kans op resocialisatie beperkt, want er is veel oordeel, angst en weerstand tegen werken met iemand met een tbs verleden. En zo kunnen patiënten weer in hun oude cirkel en gedrag terecht komen, omdat hun nieuwe leven niet lukt.
Daarnaast zitten mensen soms zo lang in de kliniek dat ze eigenlijk niet meer ‘buiten’ kunnen leven. Zoals de bewoner die al meer dan 25 jaar in een tbs kliniek woont. Hij ging erin toen er nog een strippenkaart was en heeft de afschaffing ervan volledig gemist. Net als de rest van alles wat er is gebeurd. Hoe kan hij zich nog handhaven in deze digitale en snelle wereld?
Voor ieders bestwil
Toch vind ik het zelf de tijd, het geld en de moeite zeker waard. Iedereen verdient een tweede kans. Voor zichzelf, maar ook voor ons als maatschappij. Als iemand weer mee kan doen, zijn steentje bij kan dragen en verantwoordelijkheid draagt voor zijn of haar verleden, kunnen we hier allemaal iets van leren.
Ik wens Ilse en haar collega’s heel veel succes met hun boeiende en belangrijke werk.
Bernadette Vrijling
Psycholoog en sinds 2017 trainer, ontwikkelaar en coach bij Elan Training voor de job- en loopbaancoachopleiding.
Heb je vragen of wil je graag een afspraak maken? Neem telefonisch contact met ons op of stuur ons een e-mail.
Deze website maakt gebruik van moderne technieken die niet worden ondersteund door jouw webbrowser. Update mijn webbrowser
